نقطه و دایره در ادبیات عرفانی فارسی مطابق با مکتب ابن عربی
نویسنده
چکیده مقاله:
محیی الدین بن عربی با نگاه رمزی و استعاری خود به عناصر طبیعی و هندسی، زمینهساز ظهور استعاره های وحدت وجودی در ادب فارسی شد. استعاره های دوگانة او که غالباً به ظهور کثرت از وحدت اشاره دارد، پس از وی به آثار شاعران و ادیبان عارف فارسی زبان راه یافت. نقطه و دایره یکی از این استعاره های دوگانه است که به تقابل و عینیت توأمان حق و خلق اشاره دارد. به این استعاره در آثار ابن عربی از وجوه گوناگون پرداخته میشود و ویژگی های متفاوتی از رابطة نقطة وحدت با دایرة کثرت تبیین میگردد. گاه از ارتباط نقطة احدیت با نقاط محیط دایرة ممکنات از طریق شعاع های اسماء الهی سخن میرود، زمانی به حلقوی بودن ساختار دایره و یکسان بودن ابتدا و انتهای آن در معنی قوس نزول و صعود اشاره میشود و گاهی ضمن کاربرد استعارة نقطة آتشگردان، تجدد امثال تبیین میگردد. این نوع نگاه، پس از ابن عربی درآثار ادیبان عارفی نظیر حمویه، عراقی، نسفی، شبستری، مغربی، نعمتالله ولی، داعی شیرازی و نیز شارحان فصوص الحکم گاه به همان شکل مستعمل و گاه همراه با وجوه شباهت جدید به کار رفته است. روش تحقیق، کتابخانه ای و برمبنای آثار شاعران و نویسندگان یادشده بوده است.
منابع مشابه
نظامواره تجلّی در مکتب عرفانی ابن عربی
تحلیل عالم به معنای ماسوی الله، پس از وحدت وجود، از اساسیترین مسائل عرفان نظری است. این نوشتار ضمن برشماری مقدمات لابدی بحث، تجلّی را به منزله نظامی که متصدی تبیین و تحلیل کثرات است، بررسی میکند. ویژگی این مقاله، اتقان انتساب مدعیات به اهل عرفان وبه خصوص نحله محییالدینی است، این ویژگی از آنجا مهم مینماید که در برخی از یادداشتهای محققان، بعضی تصورات غیرواقعی، به گونه جازمانه به شیخ اکبر نس...
متن کاملآب و اشکال گوناگون آن در ادبیات عرفانی فارسی (براساس مکتب ابن عربی از قرن هفتم تا نهم)
یکی از استعارات پرکاربرد و کلیدی در مکتب ابن عربی که برای نشان دادن کثرت در عین وحدت و تبیین مفهوم وحدت وجود استفاده شده، استعارة آب و اشکال گوناگون آن است. در نگاه ابن عربی و پیروان او، آب رمزی از وجود است که در صورتهای گوناگون مثل قطره، دریا، موج، رود، بخار، نم، ابر، برف و حتی گوهر، گلاب، جانداران و... متکثّر میشود. شکلپذیری، پاککنندگی، زلالی، حیاتبخشی، سیالیّت، حرکتپذیری، عظمت، پوشانندگی...
متن کاملاوحدالدین کرمانی، نقطة ظهور افکار ابن عربی در ادبیات فارسی
اوحدالدین کرمانی از نظر زمانی نزدیکترین فرد به ابن عربی و دوست همسن او شناخته میشود. در تذکرهها و مناقب اوحدالدین به روابط صمیمانه بین این دو تن و ملاقات بین آنها در شهرهای قونیه، قاهره و دمشق اشاره شده است. این صمیمیت تا حدی بوده که ابن عربی تربیت باطنی صدرالدین قونوی را به اوحدالدین سپرده است. علاوه بر این، شیخ اکبر در فتوحات مکیه از اوحدالدین نام میبرد و مطالبی را که از زبان او شنیده ...
متن کاملنظام واره تجلّی در مکتب عرفانی ابن عربی
تحلیل عالم به معنای ماسوی الله، پس از وحدت وجود، از اساسیترین مسائل عرفان نظری است. این نوشتار ضمن برشماری مقدمات لابدی بحث، تجلّی را به منزله نظامی که متصدی تبیین و تحلیل کثرات است، بررسی می کند. ویژگی این مقاله، اتقان انتساب مدعیات به اهل عرفان وبه خصوص نحله محیی الدینی است، این ویژگی از آنجا مهم می نماید که در برخی از یادداشت های محققان، بعضی تصورات غیرواقعی، به گونه جازمانه به شیخ اکبر نس...
متن کاملدایره واژگانی کلمه، کلام و کتاب در مکتب عرفانی ابنعربی
The domains of mystic topics in related text greatly expanded in the late 6th and 7th centuries (A.H). This expansion led to the use of new lexical items for the expression of new concepts. One domain is the lexical domain used for the description of different levels of existence. Letter (harf), word (kalameh), discourse (kalām), book (ketāb), pen (qalam), etc. are parts of this domain. This wo...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 10 شماره 18
صفحات 163- 182
تاریخ انتشار 2018-07-23
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023